วัดธาตุนางพญาพาสุข

วัดธาตุนางพญาพาสุข ตั้งอยู่ที่หมู่ 19 บ้านหนองสะโน ตำบลหนองสะโน อำเภอบุณฑริก จังหวัดอุบลราชธานี. วัดแห่งนี้เป็นศาสนสถานเก่าแก่ที่สร้างขึ้นในราวพุทธศตวรรษที่ 16-17. **ประวัติ:** โบราณสถานธาตุนางพญาพาสุข (หรือ คูห้วยธาตุ) มีลักษณะเป็นปราสาทหินที่สร้างด้วยศิลาแลงและหินทราย. แผนผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสย่อมุม มีประตูทางเข้าด้านทิศตะวันออก. จากลักษณะทางสถาปัตยกรรมและโบราณวัตถุที่พบ เชื่อว่าเป็นศาสนสถานในศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ที่ได้รับอิทธิพลจากวัฒนธรรมขอม. ตำนานเล่าว่า บริเวณนี้เคยเป็นที่ปกครองของพระเจ้ารินทองและมเหสี (นางพญา) ซึ่งมีเรื่องราวการสู้รบกับพระยายักษ์กาลษา. ต่อมานางพญาถูกฆ่าตาย พระเจ้ารินทองจึงฝังศพนางพญาและก่อปรางค์ทับไว้. กรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานแห่งชาติเมื่อปี พ.ศ. 2479. **ความเชื่อและประเพณี:** ชาวบ้านมีความเชื่อว่ามีแม่ย่าธาตุ (แม่ย่าทาส) สิงสถิตอยู่ภายในปราสาท เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่คอยคุ้มครองสถานที่. ผู้คนนิยมนำขันธ์ 5 มาถวายเพื่อขอพร โดยเฉพาะโชคลาภและความก้าวหน้า. หากสำเร็จตามคำขอ ก็จะนำผลไม้ 9 อย่าง, หมากพลู, ไข่ต้ม หรือชุดไทย มาแก้บน (ยกเว้นเนื้อสัตว์). ทุกปีในเดือนมกราคม จะมีการจัดงานสมโภชปราสาทธาตุนางพญา ซึ่งมีพิธีไหว้แม่ย่าธาตุและพิธีบวชพราหมณ์ โดยชาวบ้านจะแต่งกายด้วยชุดขาวเข้าร่วมพิธี.