ประวัติพระอภิธรรม

ในช่วงพรรษาที่ 7 พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงพระอภิธรรมเป็นครั้งแรกบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ เพื่อแทนคุณพุทธมารดาที่ได้อุบัติ เป็นสันตุสิตเทพบุตรอยู่บนสวรรค์ชั้นดุสิต โดยท่านได้แสดงพระอภิธรรมแก่เทวดาและพรหมแบบ วิตถารนัย คือแสดงโดยละเอียดพิสดาร ช่วงเวลาบิณฑบาต พระองค์ทรงเนรมิตพุทธนิมิตขึ้นแสดงธรรมแทนพระองค์ หลังบิณฑบาตเสร็จทรงเสด็จไปเสวยพระกระยาหารที่ป่าไม้จันทร์ โดยมีพระสารีบุตรเถระมาเฝ้า หลังจากที่ทรงเสวยแล้วทรงแสดงพระอภิธรรมให้พระสารีบุตรฟังโดยสังเขปนัย คือแสดงอย่างย่อ เสร็จจึงเสด็จกลับขึ้นสู่ดาวดึงส์เทวโลกเพื่อแสดงธรรมต่อไป เมื่อจบพระอภิธรรมเทศนา เทวดาและพรหมได้บรรลุธรรมเป็นอันมาก รวมถึงสันตุสิตเทพบุตรก็ได้บรรลุเป็นพระโสดาบันบุคคล พระสารีบุตรได้ฟังพระอภิธรรมจากพระบรมศาสดาแล้ว ก็นำมาสอนให้แก่ภิกษุ ๕๐๐ รูป โดยแสดงชนิดไม่ย่อเกินไป ไม่พิสดารเกินไป เรียกว่า นาติวิตถารนาติสังเขปนัย