วัดธาตุวารุการาม

วัดธาตุวารุการาม ตั้งอยู่ที่บ้านธาตุไชยมูล (โนนธาตุ) หมู่ที่ 2 ตำบลหายโศก อำเภอบ้านผือ จังหวัดอุดรธานี. วัดแห่งนี้สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย. มีเนื้อที่ตั้งวัด 8 ไร่ 2 งาน 10 ตารางวา. อาณาเขตด้านทิศเหนือจดทุ่งนา, ทิศใต้จดถนนสาธารณะและหมู่บ้านโนนธาตุ, ทิศตะวันออกจดทุ่งนา, และทิศตะวันตกจดทุ่งนา. อาคารเสนาสนะประกอบด้วยศาลาการเปรียญซึ่งสร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2496 และกุฏิสงฆ์ 2 หลัง. ปูชนียวัตถุสำคัญคือพระธาตุโบราณ. วัดธาตุวารุการามสร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2441 และชาวบ้านนิยมเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า "วัดบ้านธาตุ". อำเภอบ้านผือมีประวัติศาสตร์ยาวนาน สันนิษฐานว่าเคยเป็นชุมชนที่มีความเจริญมาตั้งแต่สมัยขอมเรืองอำนาจและสมัยทวารวดีจนถึงสมัยล้านช้าง. ในช่วงปลายพุทธศตวรรษที่ 21 ถึงต้นพุทธศตวรรษที่ 22 เป็นช่วงเวลาของการเคลื่อนย้ายผู้คนครั้งใหญ่ในอาณาจักรล้านช้าง และพบศิลาจารึกอักษรไทยน้อย พ.ศ. 2134 ที่วัดธาตุอุปสมาราม ตำบลเมืองพาน อำเภอบ้านผือ ซึ่งระบุชื่อขุนนางว่า “ศรีพุมเวียงจันทน์”. สิ่งเหล่านี้บ่งชี้ว่าบริเวณที่ราบลุ่มน้ำโมงตอนกลางเคยเป็นที่ตั้งของชุมชนโบราณเมืองพาน ซึ่งเป็นชุมชนโบราณที่สำคัญแห่งหนึ่งของอาณาจักรล้านช้างเวียงจันทน์.