วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ

วัดพระศรีรัตนมหาธาตุราชวรวิหาร หรือที่รู้จักกันในชื่อ "วัดพระปรางค์" หรือ "วัดพระศรีรัตนมหาธาตุเชลียง" ตั้งอยู่ในอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย เป็นพระอารามหลวงชั้นเอก ชนิดราชวรวิหารที่มีความสำคัญมาตั้งแต่สมัยโบราณ ประวัติของวัดยังไม่มีหลักฐานการสร้างที่แน่ชัด แต่จากหลักฐานทางโบราณคดี สันนิษฐานว่ามีอายุไม่ต่ำกว่า 800 ปี หรือตั้งแต่สมัยขอมเรืองอำนาจ และอาจเก่าแก่กว่านั้น โดยเป็นศูนย์กลางของชุมชนหรือเมืองเชลียง ซึ่งเป็นเมืองที่มีอยู่ร่วมสมัยกับยุคทวารวดี ภายในวัดมีโบราณสถานที่สำคัญหลายแห่ง เช่น: * **พระปรางค์ประธาน** ก่อด้วยศิลาแลงฉาบปูน มีลักษณะสถาปัตยกรรมแบบอยุธยาตอนต้น สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ เพื่อครอบปรางค์องค์เดิมที่เป็นศิลปะแบบขอม * **วิหารหลวง** ตั้งอยู่ด้านหน้าพระปรางค์ประธาน ภายในประดิษฐานพระพุทธรูปปางมารวิชัยขนาดใหญ่ และพระพุทธรูปปูนปั้นปางลีลาที่งดงาม * **กำแพงวัดและซุ้มประตู** มีลักษณะเป็นศิลาแลงขนาดใหญ่ เหนือซุ้มประตูมีปูนปั้นรูปพระพักตร์พระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร ซึ่งได้รับอิทธิพลศิลปะขอมแบบบายน วัดแห่งนี้เป็นวัดสำคัญที่ได้รับการทำนุบำรุงและบูรณปฏิสังขรณ์มาหลายยุคหลายสมัย รวมถึงในสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชที่เสด็จมาสมโภชพระบรมธาตุเมืองเชลียง และยังเป็นสถานที่ประกอบพิธีสรงน้ำมูรธาภิเษกสำหรับพระเจ้าแผ่นดินพระองค์ใหม่มาแต่ครั้งโบราณ ปัจจุบันยังคงมีพระสงฆ์จำพรรษาอยู่ โดยมีการสร้างหมู่อาคารใหม่นอกเขตโบราณสถาน