{๘๒๙} [๑๒๘๙] สภาวธรรมที่เป็นรูปาวจร เป็นไฉน

สภาวธรรมที่เป็นจิตและเจตสิกของผู้เข้าสมาบัติ ๑ ของผู้ที่กำลังอุบัติ ๒ หรือของ ผู้อยู่เป็นสุขในปัจจุบัน ๓ ที่ท่องเที่ยวอยู่นับเนื่องอยู่ในภูมิระหว่างนี้ คือ เบื้องต่ำ กำหนดพรหมโลกเป็นที่สุด เบื้องสูง กำหนดเทพชั้นอกนิฏฐภพเป็นที่สุด สภาวธรรมเหล่านี้ชื่อว่าเป็นรูปาวจร

[๑๒๙๐] สภาวธรรมที่ไม่เป็นรูปาวจร เป็นไฉน

สภาวธรรมที่เป็นกามาวจร อรูปาวจร และที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ สภาวธรรมเหล่านี้ชื่อว่าไม่เป็นรูปาวจร



{๘๓๐} [๑๒๙๑] สภาวธรรมที่เป็นอรูปาวจร เป็นไฉน

สภาวธรรมที่เป็นจิตและเจตสิกของผู้เข้าสมาบัติ ๔ ของผู้ที่กำลังอุบัติ ๕ หรือ ของผู้อยู่เป็นสุขในปัจจุบัน ๖ ที่ท่องเที่ยวอยู่นับเนื่องอยู่ในภูมิระหว่างนี้ คือ เบื้องต่ำ กำหนดเทพผู้เข้าถึงอากาสานัญจายตนภพเป็นที่สุด เบื้องสูง กำหนดเทพผู้เข้าถึง เนวสัญญานาสัญญายตนภพเป็นที่สุด สภาวธรรมเหล่านี้ชื่อว่าเป็นอรูปาวจร

[๑๒๙๒] สภาวธรรมที่ไม่เป็นอรูปาวจร เป็นไฉน

กามาวจร รูปาวจร และที่ไม่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ สภาวธรรมเหล่านี้ชื่อว่าไม่ เป็นอรูปาวจร



{๘๓๑} [๑๒๙๓] สภาวธรรมที่นับเนื่องในวัฏฏทุกข์ เป็นไฉน

สภาวธรรมที่เป็นกุศล อกุศล และอัพยากฤต ซึ่งเป็นอารมณ์ของอาสวะ เป็น กามาวจร รูปาวจร และอรูปาวจร ได้แก่ รูปขันธ์ ฯลฯ วิญญาณขันธ์ สภาวธรรม เหล่านี้ชื่อว่านับเนื่องในวัฏฏทุกข์

๑ ผู้กำลังเข้ากุศลฌานที่เป็นรูปาวจร ๒ ผู้กำลังอุบัติด้วยวิปากฌานที่เป็นรูปาวจร
๓ ผู้กำลังเข้ากิริยาฌานที่เป็นรูปาวจร ๔ ผู้กำลังเข้ากุศลฌานที่เป็นอรูปาวจร
๕ ผู้กำลังอุบัติด้วยวิปากฌานที่เป็นอรูปาวจร ๖ ผู้กำลังเข้ากิริยาฌานที่เป็นอรูปาวจร (อภิ.สงฺ.อ. ๔๔๕)