๗. มีสัตว์ทั้งหลายล่วงวิญญาณัญจายตนฌานโดยประการทั้งปวง บรรลุอากิญจัญญายตนฌานโดยกำหนดว่า “ไม่มีอะไร” นี้ เป็นวิญญาณฐิติที่ ๗

นี้ คือธรรม ๗ ประการที่ควรกำหนดรู้

{๔๓๖}(ฆ) ธรรม ๗ ประการที่ควรละ คืออะไร

คือ อนุสัย๑ ๗ ได้แก่

๑. กามราคานุสัย (อนุสัยคือความกำหนัดในกาม)

๒. ปฏิฆานุสัย (อนุสัยคือความยินร้าย)

๓. ทิฏฐานุสัย (อนุสัยคือความเห็นผิด)

๔. วิจิกิจฉานุสัย (อนุสัยคือความลังเลสงสัย)

๕. มานานุสัย (อนุสัยคือความถือตัว)

๖. ภวราคานุสัย (อนุสัยคือความติดใจในภพ)

๗. อวิชชานุสัย (อนุสัยคือความไม่รู้แจ้ง)

นี้ คือธรรม ๗ ประการที่ควรละ

{๔๓๗}(ง) ธรรม ๗ ประการที่เป็นไปในฝ่ายเสื่อม คืออะไร

คือ อสัทธรรม๒ ๗ ได้แก่

ภิกษุในพระธรรมวินัยนี้

๑. เป็นผู้ไม่มีศรัทธา

๒. เป็นผู้ไม่มีหิริ

๓. เป็นผู้ไม่มีโอตตัปปะ

๔. เป็นผู้มีสุตะน้อย

๕. เป็นผู้เกียจคร้าน

๖. เป็นผู้มีสติหลงลืม

๗. เป็นผู้มีปัญญาทราม

นี้ คือธรรม ๗ ประการที่เป็นไปในฝ่ายเสื่อม

๑ ดูเทียบข้อ ๓๓๒ หน้า ๓๓๗ ในเล่มนี้, องฺ.สตฺตก. (แปล) ๒๓/๑๑/๑๗
๒ ดูเทียบข้อ ๓๓๐ หน้า ๓๓๒ ในเล่มนี้