ทักขิณาวิภังคสูตร

สรุปเนื้อหา ทักขิณาวิภังคสูตร โดยย่อ

ทักขิณาวิภังคสูตร (MN 142) เป็นพระสูตรที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงแก่พระนางมหาปชาบดีโคตมี เกี่ยวกับการจำแนกทาน (ทักขิณา) ที่ถวายแล้วมีผลมากมีอานิสงส์มาก หรือมีผลน้อยมีอานิสงส์น้อย โดยมีที่มาจากการที่พระนางมหาปชาบดีฯ ต้องการถวายผ้าคู่หนึ่งเป็นการส่วนพระองค์แด่พระพุทธเจ้า แต่พระพุทธเจ้าตรัสให้ถวายเป็นของสงฆ์

พระสูตรนี้จำแนกทานออกเป็น ๒ ประเภทหลัก ได้แก่ ปุคคลิกทาน (ทานที่ถวายเจาะจงบุคคล) และ สังฆทาน (ทานที่ถวายแด่หมู่สงฆ์) โดยทรงอธิบายว่าปุคคลิกทานนั้น แม้จะถวายแด่บุคคลผู้มีศีลบริสุทธิ์สูงเพียงใด เช่น พระปัจเจกพุทธเจ้า หรือพระอรหันต์ ก็ยังมีอานิสงส์จำกัด ส่วนสังฆทาน ตั้งแต่การถวายแด่ภิกษุ ๔ รูปขึ้นไป จนถึงการถวายแด่พระพุทธเจ้าพร้อมด้วยภิกษุสงฆ์ ก็ล้วนมีอานิสงส์มากกว่าและไพบูลย์กว่าปุคคลิกทานมาก

หัวใจของพระสูตรคือการเน้นย้ำว่า หมู่สงฆ์เป็นนาบุญอันยอดเยี่ยมของโลก การถวายสังฆทานจึงเปรียบเสมือนการหว่านพืชลงในผืนนาที่มีความอุดมสมบูรณ์ ทำให้เกิดผลบุญที่ไพบูลย์ยิ่งกว่า แม้จะถวายแด่พระพุทธเจ้าเป็นการส่วนพระองค์ก็ตาม โดยทานที่มีอานิสงส์สูงสุดคือการถวายสังฆทานที่ประกอบด้วยพระพุทธเจ้าเป็นประมุข