| พระไตรปิฏก | เล่มที่ 14 |
| นิกาย | มัชฌิมนิกาย |
| ผู้แสดงธรรม | พระพุทธเจ้า |
| ผู้ฟัง | หมู่ภิกษุ |
| สถานที่ | โฆสิตาราม กรุงโกสัมพี |
| Link | อุปักกิเลสสูตร |
อุปักกิเลสสูตร เป็นพระสูตรสำคัญที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงเกี่ยวกับ "อุปกิเลส" หรือสิ่งเศร้าหมองที่ทำให้จิตใจไม่บริสุทธิ์.
มีที่มาจากการที่พระองค์เสด็จปลีกวิเวกไปประทับในป่าปาลิไลยกะ หลังจากที่ภิกษุเมืองโกสัมพีทะเลาะวิวาทกัน ไม่ยอมรับฟังโอวาท.
ในพระสูตรนี้ พระพุทธเจ้าทรงแสดงแก่มหาโมคคัลลานะและพระอานนท์ ถึงลักษณะของอุปกิเลสต่างๆ ที่เปรียบเสมือนสิ่งเจือปนที่ทำให้ทองไม่บริสุทธิ์ ซึ่งขัดขวางการเข้าถึงสมาธิ ปัญญา และวิมุตติ (ความหลุดพ้น).
พระองค์ทรงสอนให้ภิกษุ (และโดยนัยคือผู้ปฏิบัติทุกคน) พิจารณาละทิ้งอุปกิเลสออกจากจิตใจ เช่น โลภะ โทสะ โมหะ มานะ ทิฐิ ความลังเลสงสัย เพื่อให้จิตผ่องใส บริสุทธิ์ และสามารถเจริญภาวนาได้ก้าวหน้า.
ใจความสำคัญคือการฝึกฝนจิตให้หลุดพ้นจากเครื่องเศร้าหมองภายใน เพื่อให้เข้าถึงความสงบและปัญญาอันบริสุทธิ์อันเป็นหนทางแห่งความหลุดพ้น.
| พระสูตร | ผู้แสดงธรรม |
|---|---|
| พหุธาตุกสูตร | พระพุทธเจ้า |
| อานาปานัสสติสูตร | พระพุทธเจ้า |
| กายคตาสติสูตร | พระพุทธเจ้า |
| สฬายตนวิภังคสูตร | พระพุทธเจ้า |
| ธาตุวิภังคสูตร | พระพุทธเจ้า |
| ทักขิณาวิภังคสูตร | พระพุทธเจ้า |
| ฉฉักกสูตร | พระพุทธเจ้า |
| อินทริยภาวนาสูตร | พระพุทธเจ้า |
| อนุปทสูตร | พระพุทธเจ้า |
| อิสิคิลิสูตร | พระพุทธเจ้า |