จูฬตัณหาสังขยสูตร

สรุปเนื้อหา จูฬตัณหาสังขยสูตร โดยย่อ

จูฬตัณหาสังขยสูตร (จุลตัณหาสังขยสูตร) เป็นพระสูตรลำดับที่ 37 ในมัชฌิมนิกาย มัชฌิมปัณณาสก์ สอนถึงวิธีที่พระภิกษุจะตัดตัณหาโดยสิ้นเชิง เพื่อบรรลุความหลุดพ้น

ใจความสำคัญเริ่มต้นเมื่อท้าวสักกะ (พระอินทร์) เข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าและทูลถามว่า พระภิกษุจะอยู่โดยสิ้นตัณหา พ้นจากความผูกพันได้อย่างไร พระพุทธเจ้าตรัสสอนโดยย่อถึงการเห็นธรรมทั้งปวงว่าไม่ใช่ตน ไม่ใช่ของเรา โดยอาศัยหลักปฏิจจสมุปบาทฝ่ายดับ คือเมื่อเห็นความไม่เที่ยง เป็นทุกข์ และไม่ใช่ตัวตนของสิ่งต่าง ๆ ตัณหาก็ย่อมหมดไป

หลังจากท้าวสักกะเข้าใจโดยสังเขปและกลับไปแล้ว พระมหาโมคคัลลานะได้สอบถามท้าวสักกะเพื่อทบทวนความเข้าใจ ซึ่งท้าวสักกะยอมรับว่าตนเข้าใจแค่โดยรวมเพราะมีภารกิจรีบด่วน พระมหาโมคคัลลานะจึงนำเรื่องนี้ไปกราบทูลพระพุทธเจ้า ซึ่งพระองค์ก็ทรงรับรองและทรงอธิบายเพิ่มเติมถึงการพิจารณาอารมณ์ต่าง ๆ เช่น เวทนา (ความรู้สึก), สัญญา (ความจำได้หมายรู้) และวิตก (ความตรึก) อย่างละเอียดถึงความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ มีโทษ และมีทางออก เพื่อละคลายความยึดติด

พระสูตรนี้จึงเน้นย้ำถึงความสำคัญของการพิจารณาสภาพธรรมอย่างลึกซึ้งในทุกแง่มุม เพื่อให้เกิดปัญญาเห็นแจ้งในความจริง และนำไปสู่การละตัณหาได้อย่างแท้จริง อันเป็นหนทางแห่งความหลุดพ้น