โปฏฐปาทสูตร

สรุปเนื้อหา โปฏฐปาทสูตร โดยย่อ

โปฏฐปาทสูตร เป็นพระสูตรสำคัญที่พระพุทธเจ้าสนทนากับโปฏฐปาทะ ปริพาชก (นักบวชพเนจร) โดยโปฏฐปาทะได้ทูลถามถึงปรากฏการณ์ที่อัตตา (ตัวตน) หรือสัญญา (ความจำได้หมายรู้) บางครั้งก็ปรากฏ บางครั้งก็หายไปในระหว่างการเข้าสมาบัติหรือฌานต่างๆ ซึ่งทำให้เกิดความสงสัยว่าอัตตานั้นมีอยู่จริงหรือไม่

พระพุทธเจ้าทรงอธิบายว่า สิ่งที่โปฏฐปาทะเห็นว่าปรากฏหรือหายไปนั้น ไม่ใช่อัตตาที่เป็นอมตะ แต่เป็นสัญญาหรือวิญญาณ (ความรับรู้/ความรู้แจ้ง) ที่มีระดับความละเอียดต่างกัน 3 ชนิด คือ สัญญาหยาบ สัญญาที่เป็นมโน และสัญญาที่ละเอียด ทั้งหมดล้วนเป็นสิ่งที่เกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไปตามเหตุปัจจัย ไม่ใช่ตัวตนที่คงที่

สาระสำคัญของพระสูตรนี้คือ การชี้ให้เห็นว่าการยึดติดในแนวคิดเรื่องอัตตาหรือตัวตนที่คงที่นั้น ไม่ได้นำไปสู่การพ้นทุกข์ แต่ควรพิจารณาสภาวะธรรมต่างๆ ว่าเป็นเพียงสิ่งที่เกิดขึ้นตามเหตุปัจจัย และมุ่งเน้นการปฏิบัติเพื่อเข้าถึงการดับไปแห่งทุกข์โดยสมบูรณ์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนา