อนุปทสูตร

สรุปเนื้อหา อนุปทสูตร โดยย่อ

อนุปทสูตร (Anupada Sutta) เป็นพระสูตรสำคัญในพระไตรปิฎก หมวดมัชฌิมนิกาย ซึ่งพระพุทธองค์ทรงแสดงถึงปัญญาอันยิ่งใหญ่ของพระสารีบุตรในการพิจารณาธรรมตามลำดับขั้นตอน (อนุปทา = ตามลำดับ, ทีละขั้น).

พระสูตรนี้บรรยายถึงกระบวนการที่พระสารีบุตรเข้าถึงฌานต่างๆ ตั้งแต่ปฐมฌาน ทุติยฌาน ตติยฌาน จตุตถฌาน อากาสานัญจายตนะ วิญญาณัญจายตนะ อากิญจัญญายตนะ เนวสัญญานาสัญญายตนะ และจนถึงสัญญาเวทยิตนิโรธ โดยพิจารณาสภาวธรรมที่เกิดขึ้นและดับไปในแต่ละขั้นอย่างละเอียดถี่ถ้วน

หัวใจสำคัญคือการนำเอาวิปัสสนา (ปัญญาเห็นแจ้ง) มาประยุกต์ใช้กับสมาธิ คือการเห็นความไม่เที่ยง (อนิจจัง) เป็นทุกข์ (ทุกขัง) และเป็นอนัตตา (ไม่ใช่ตัวตน) ในแต่ละองค์ประกอบของฌานและจิต เป็นการทำความเข้าใจอย่างลึกซึ้งถึงการเกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไปของขันธ์ ๕ ในทุกระดับ

อนุปทสูตรจึงแสดงให้เห็นถึงแนวทางการปฏิบัติที่ก้าวหน้า เพื่อพัฒนาทั้งสมถะ (ความสงบ) และวิปัสสนา (ปัญญา) ไปพร้อมกัน นำไปสู่การหลุดพ้นจากกิเลสและอุปาทานอย่างแท้จริง ด้วยปัญญาอันไม่กำเริบ (Akuppā Ceto Vimutti).