มหาสติปัฏฐานสูตร ๑

สรุปเนื้อหา มหาสติปัฏฐานสูตร ๑ โดยย่อ

มหาสติปัฏฐานสูตร ๑ เป็นพระสูตรที่สำคัญยิ่งในพระพุทธศาสนา โดยพระพุทธองค์ทรงแสดงถึง "ทางสายเอก" สำหรับการปฏิบัติเพื่อความบริสุทธิ์ของสัตว์ทั้งหลาย เพื่อก้าวล่วงความโศกและความรำพัน เพื่อความดับไปแห่งทุกข์กายและใจ เพื่อบรรลุญายธรรม (มรรค) และเพื่อกระทำให้แจ้งซึ่งพระนิพพาน เป็นหลักการเจริญสติและปัญญาอย่างเป็นระบบ

พระสูตรนี้เน้นการตั้งสติกำหนดพิจารณาสิ่งต่างๆ สี่ประการ หรือที่เรียกว่า "สติปัฏฐาน ๔" ได้แก่:

1. กายานุปัสสนาสติปัฏฐาน: การพิจารณากายในกาย ทั้งภายในและภายนอก เช่น ลมหายใจเข้าออก, อิริยาบถทั้งสี่ (ยืน เดิน นั่ง นอน), การกระทำต่างๆ ของร่างกาย, อาการ ๓๒, ธาตุ ๔, และปฏิกูลนิมิต ๙ (การพิจารณาศพ).

2. เวทนานุปัสสนาสติปัฏฐาน: การพิจารณาเวทนา (ความรู้สึก) ทั้งสุข ทุกข์ และอุเบกขา (ไม่สุขไม่ทุกข์) ที่เกิดขึ้นว่ามีความเป็นจริงอย่างไร ไม่ยึดมั่นถือมั่น.

3. จิตตานุปัสสนาสติปัฏฐาน: การพิจารณาจิตในจิต คือการเฝ้าสังเกตสภาพของจิตที่กำลังเป็นอยู่ เช่น จิตมีราคะหรือไม่มีราคะ, มีโทสะหรือไม่มีโทสะ, หดหู่หรือฟุ้งซ่าน, ตั้งมั่นหรือยังไม่ตั้งมั่น.

4. ธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน: การพิจารณาธรรมในธรรม คือการพิจารณาสภาวธรรมต่างๆ เช่น นิวรณ์ ๕, ขันธ์ ๕, อายตนะ ๖, โพชฌงค์ ๗ และอริยสัจ ๔ เพื่อให้เห็นความจริงและละวางความยึดมั่น.

การปฏิบัติมหาสติปัฏฐานคือการเจริญสติอย่างต่อเนื่อง ด้วยความเพียร มีสัมปชัญญะ (ความรู้ตัวทั่วพร้อม) และมีสติ เพื่อเห็นความจริงของกายและใจตามสภาพที่เป็นจริง อันนำไปสู่การละคลายกิเลสและบรรลุมรรคผลนิพพานในที่สุด.