จูฬหัตถิปโทปมสูตร

สรุปเนื้อหา จูฬหัตถิปโทปมสูตร โดยย่อ

จูฬหัตถิปโทปมสูตร (The Shorter Elephant Footprint Simile) เป็นพระสูตรในพระไตรปิฎก หมวดมัชฌิมนิกายที่พระสารีบุตรอธิบายแก่ปัสสบุตร นายช่างหูก ถึงวิธีการสืบค้นและทำความเข้าใจพระสัทธรรมของพระพุทธเจ้า.

ใจความสำคัญคือการใช้อุปมา "รอยเท้าช้าง" ซึ่งเป็นรอยเท้าที่ใหญ่และครอบคลุมรอยเท้าสัตว์อื่น ๆ เปรียบเสมือนพระธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้า โดยเฉพาะอริยสัจสี่และปฏิจจสมุปบาท ซึ่งเป็นหลักธรรมที่ครอบคลุมและนำไปสู่ความหลุดพ้นจากทุกข์.

พระสารีบุตรอธิบายว่า การจะรู้จักช้างที่แท้จริง ต้องไม่เพียงแค่เห็นรอยเท้า แต่ต้องตามรอยไปจนพบช้างและพิจารณาลักษณะอย่างละเอียด ฉันใด การจะเข้าใจพระธรรมและบรรลุธรรมได้ ก็ต้องไม่เพียงแค่รับฟัง แต่ต้องลงมือปฏิบัติ สังเกตผล และพิจารณาให้เห็นแจ้งถึงความจริงด้วยตนเอง เริ่มตั้งแต่การประพฤติพรหมจรรย์ การละกิเลส การเจริญฌาน ไปจนถึงการรู้แจ้งอริยสัจสี่ และการบรรลุวิมุตติหลุดพ้นจากอาสวกิเลส.

พระสูตรนี้เน้นย้ำถึงกระบวนการแห่งการสืบค้น พินิจพิจารณา และประจักษ์แจ้งด้วยตนเอง (ปัจจัตตัง) เพื่อให้เข้าถึงแก่นแท้ของพระธรรมและบรรลุถึงความหลุดพ้นจากทุกข์.